ZFC Zaandam (1904)

ZFC werd opgericht onder de naam 'Sport' op 4 april 1904 , in een openluchtvergadering aan de Haven. Een speelterrein was er in eerste instantie nog niet maar men ging spelen op het zgn Drilveld bij de Hoogedijk. De volgende terreinen het Krimperven, na slechts enkele weken de Westzanerdijk en vervolgens naar een terrein bij de Hembrug.? Na de fusie met 'Tonido' verhuisde men naar de Burcht in Zaandam, om van daar naar een stuk weiland te verhuizen aan het einde van de Krugerstraat. Na nog wat omzwervinen dat ZFC dat toen Blauw Wit van de Hembrug naar Amsterdam verhuisde ZFC opnieuw een mooi veld kreeg (maar toen moetsen de terreinen ontruimd worden vanwege de uitbreiding van de Artillerie inrichting !). Het volgende terrein was de Zeehaven bij het spoor (1914/1915) Toen de AVVB werd opgericht ging ZFC deelnemen aan deze competitie waarin in 1906 het kampioenschap in de 2e klasse B werd gehaald. Een verzoek om toe gelaten te worden tot de NHVB werd eerst afgewezen maar toen alle clubs het verzoek steunden speelde Sport toen in de NHVB (1908). Nog weer 2 jaar later in 1910 werd Sport Toegelaten in de NVB Westelijke 3e klasse C en omdat er meer clubs waren die Sport heette moest gelijk de naam gewijzigd worden en het werd de Zaanlandsche Football Club ( ZFC). Sport speelde eerst in een vertikaal gestreept rood wit shirt maar vanaf dat moment speelde ZFC in een wit shirt met rode manchetten en kraag.

Het eerste elftal behaalde veel succes in 1917 werd ZFC ongeslagen kampioen nl. 10 gespeeld waarvan 8 gewonnen en 2 gelijk en dus promotie naar de 2e klasse. en in 1921 werd ZFC ook kampioen in de 2e klasse en promoveerde naar de overgangsklasse. Toen deze vervolgens deels in de 1e klasse werd opgenomen stond ZFC in de bovenste helft en promoveerde in september 1923 naar de 1e klasse. Tweemaal moesten de Zaandammers een beslissingswedstrijd spelen voor de 1e plaats, tegen Blauw Wit en Feijenoord (beide wedstrijden werden verloren). . In het seizoen 1924/1925 werd de club bekerkampioen van Nederland. Ook in het seizoen 1930/1931 was het een bijzonder spannende race met Ajax waarbij aan het eind Ajax de gelukkige was. De volgende jaren ging het een stuk minder met in het seizoen 1936/1937 degradatie naar de 2e klasse !????

Toen in 1954 in Nederland het betaald voetbal werd ingevoerd, werd ZFC een semi-profclub. In 1958 werd het kampioen van de Tweede Divisie A, zodat promotie naar de Eerste divisie werd afgedwongen. In 1962 werd ZFC echter teruggezet naar de Tweede Divisie, omdat het aantal reeksen in de Eerste Divisie werd teruggebracht van 2 naar 1. In die periode ondernamen de gebroeders Molenaar pogingen om via een fusie tussen KFC uit Koog aan de Zaan en ZFC tot een grote Zaanse club te komen. Deze pogingen liepen echter op een mislukking uit. ZFC heeft na de gedwongen degradatie naar de Tweede Divisie - destijds de laagste afdeling in het Nederlandse profvoetbal - nooit meer een rol van betekenis kunnen spelen. Na de grote sanering van 1971 keerde ZFC terug naar de amateurs. Vanwege tegenvallende resultaten en afnemend ledental fuseerde de club in 1990 met Z.V.V. een andere Zaanse vereniging, tot Hellas Sport Combinatie.