Voetbalwoorden
In deze rubriek bespreekt voetbalhistoricus Kees van der Waerden iedere maand een voetbalwoord dat in onbruik is geraakt. De verdwenen voetbalterm wordt verbonden met de herinnering aan een legendarische voetballer.
periode 1880 - 1900 | Captain (Kick Schroder 1871 - 1938)
Een speciale rol was weggelegd voor de captain, de aanvoerder van het elftal in de jaren negentig van de negentiende eeuw. Het woord captain is overgenomen uit het Engels en kende in de Nederlandse sportbladen tot 1900 een frequent gebruik, al sprak men ook van kapitein. In de regels van het voetbalspel van 1897 werd captain vertaald als aanvoerder, dat door de dag- en sportbladen zou worden overgenomen.
De captain was een trainer-coach met bijzondere bevoegdheden. In artikel 1 van het genoemde reglement van de N.V.B. valt te lezen dat aan het hoofd van elke partij een aanvoerder staat “…aan wien de spelers militaire gehoorzaamheid verschuldigd zijn.” Deze militante taal kwam niet uit Duitsland maar uit Engeland, want de voorzitter van de Engelse voetbalbond (C. Alcock) schreef al in 1890 dat de captain talent moet hebben om bevelen te geven en te vergelijken is met een generaal die verantwoordelijk is voor een militaire strategie. Een positie achterin was volgens Alcock daarom het beste. Willem Mulier, die als aanvoerder midvoor stond, sprak eveneens in militante termen toen hij een herinnering ophaalde uit zijn Engelse periode: “Op de school in Engeland, waar ik in vroeger jaren speelde, ging de kapitein van het XI dikwerf politietochten doen en wanneer de een of andere vrolijke kwant aan een ‘bar’ gesnapt werd met een pot bier of een pijp, klonk het plotseling: If I catch you smoking or drinking again, you will be expelled from the XI!”
De captain corrigeerde en dirigeerde waar nodig. Op het veld was zijn woord wet en alleen na afloop van een wedstrijd mocht een medespeler onder bepaalde voorwaarden in besloten kring tegen zijn optreden protesteren. De aanvoerder had ook een voorbeeldfunctie en diende zich hoffelijk te gedragen tegenover de scheidsrechter en de te¬genpartij. Mocht een medespeler zich misdragen tegenover de arbiter, dan was het niet de scheidsrechter maar de aanvoerder die de speler tot de orde riep: “Hij zorge er voor dat zijne spelers doen, wat de scheidsrechter gelast, en hij bestraffe den speler die den scheidsrechter onheusch bejegent.” (Regels van het voetbalspel van 1897)
Een van de bekendste captains uit de jaren negentig was de bikkelharde R.A.P.-speler Kick Schröder, een voetballer van dik hout zaagt met planken die paard en wagen van de dijk kon lopen. De kortste weg naar het doel was voor hem een recht lijn en maar weinig verdedigers waren in staat hem daarvan te weerhouden. Schröder was niet alleen als voetballer recht door zee, maar ook als journalist. Onder het pseudoniem Lakkie verwierf hij bekendheid met zijn vlijmscherpe satires in De Athleet. Tijdens de Eerste Wereldoorlog belandde hij zelfs in het Huis van Bewaring toen hij als hoofdredacteur van de Telegraaf stelling had genomen tegen de Duitse agressor, waardoor hij de Nederlandse neutraliteit in gevaar zou hebben gebracht. In 1916 schreef journalist Jean Lecoq in het onafhankelijke Nieuwsblad van de Dag voor Nederlandsch Indië dat hij voor deze daad beloond diende te worden met het Kruis van het Legioen van Eer. Vijf jaar later kreeg Schröder inderdaad eerherstel en werd hij benoemd tot ridder in het Legioen van Eer.
Johan Christiaan Schröder had de bijnaam ‘Kick’, maar op de voetbalvelden bejegenden de spelers hem doorgaans respectvol met ‘cap’, de afkorting van captain. Als spelers te ruw speelden, greep Kick in en vaak gebeurde dit in overleg met de aanvoerder van de tegenpartij. In de regels van het voetbalspel van 1897 wordt de hiërarchische relatie nog eens helder weergegeven: “Aan niets herkent men den welopgevoeden speler beter dan aan het ontzag, dat hij toont voor zijn aanvoerder te bezitten. Wie de bevelen zijns aanvoerders vlug en nauwgezet uitvoert en dit doet met een opgeruimd gelaat, ook al is het bevel hem onaangenaam of schijnt het hem onverstandig toe, die toont zijne plicht te beseffen.” De captain fungeerde destijds als trainer-coach. Kick bepaalde bij R.A.P. de opstelling en was verantwoordelijk voor de wissels: “Emeritus-speler Th. Oldenboom, die op den eersten roep van zijn captain geen oogenblik aarzelt zich in een voetbalcostuum te wringen.” (De Athleet 7-02-1894) De rol van captain in de jaren negentig valt dus niet te onderschatten. Door de komst van trainers in het begin van de twintigste eeuw nam het gezag van de aanvoerder af. Kick Schröder was leider van de meest succesvolle ploeg uit de jaren negentig. Ook was hij de eerste captain van het Bondselftal en voetbaljournalist van het allereerste uur. Samen met Willem Mulier stond hij aan de wieg van het Nederlandse voetbal, maar door conflicten binnen en buiten het voetbalveld heeft hij niet de erkenning gekregen die hij verdiende
 "Vergroten")
)
)
)
)
)
)
)