Vandaag deel 20 (door Geurt Rozendaal)
Het Stadion te Amsterdam
En toen had Nederland opeens een echt (voetbal) stadion!
Ik heb het al eerder opgemerkt in één van mijn eerdere stukjes, de veelal jonge oprichters en bestuurders van voetbalclubs en bonden lieten er in al hun enthousiasme niet veel gras over groeien.
Het liefst gelijk internationale wedstrijden spelen, internationale toernooien organiseren en betere en grotere sportaccommodaties bouwen. Tegenwoordig wordt dat gelijk een 10 jaren plan, na die 10 jaar is het er nog niet en dus beginnen we er maar niet meer aan. Maar begin vorige eeuw waren ze niet bang om hun nek uit te steken en iets te realiseren. Ook toen was er niet altijd geld voor maar het vereende krachten lukte het meestal wel. Groot voordeel: er waren nog geen actiegroepen die de boel stagneerden en tegenhielden. Tot 1914 werden de wedstrijden van het Nederlands Elftal her en der in den lande gespeeld.Veelal waren de accommodaties niet geschikt voor de grote getale toeschouwers die op de wedstrijden afkwamen en ook het speelveld was vaak matig tot slecht en eigenlijk Interlandonwaardig (maar daar vraag je ook om als je er niet veel gras over laat groeien).
Een echt wielerstadion was er ook nog niet dus werden alle krachten gebundeld voor het nieuw te bouwen stadion in Amsterdam: Het Nederlandsche Sportpark, in de volksmond Het Stadion.Op 28 februari 1912 wordt de voordracht om een terrein beschikbaar te stellen door de Raad van Amsterdam aanvaard (met slechts één stem tegen). Als je de eerste foto’s bekijkt zie je op de achtergrond alleen maar landerijen dus ze hadden nog wel een stukje over. Daarna wordt er een prijsvraag voor het ontwerp uitgeschreven onder Nederlandse architecten. Er blijken voldoende inzendingen te zijn maar uiteindelijk is de inzending van Harry Elte de winnaar. Hij is een protegé van Berlage dus er zitten onmiskenbaar invloeden van zijn leermeester in het ontwerp. Ook heeft hij zich laten inspireren door het geweldig fraaie Olympisch Stadion van Stockholm. Dus men kan aan de slag en dat gaat in een rap tempo. De eerste steen wordt gelegd op 14 juni 1913. Ruim 9 maanden later is het stadion al grotendeels klaar en wordt de 1e interland gespeeld in
Het Stadion: Nederland-Duitsland op 5 april 1914. Vlak bij het stadion parkeren was waarschijnlijk nog niet mogelijk want de parkeerplaats bij de Lomanstraat was een kwartier lopen, en dat met een straffe, gure wind en regenvlagen. Maar Het Stadion zit vol met ruim 22.000 toeschouwers. 3 weken later, op 26 april 1914, volgt gelijk de eerste Holland-België in Het Stadion. De officiële inwijding is echter pas op 24 mei. Ook toen koud en guur (voorjaars) weer. Uiteraard de nodige plichtplegingen, atletiekwedstrijden en een wedstrijd van een Nederlandse selectie, Zwaluwen tegen Reading. Een selectie zonder grote namen (op Jur Haak na) tegen Engelse Profs, uitslag 2-10. Direct nadat de plannen voor het bouwen van het nieuwe stadion waren goedgekeurd werd er door de heer W.F. baron van Tuyll van Serooskerken, lid van het IOC, het plan gevat de Olympische Spelen naar Amsterdam te halen. Dit plan werd door WO I doorkruist. Maar in 1928 kwamen de Spelen toch naar Nederland. Helaas bleek al direct dat Het Stadion, hoe fraai ook, niet kon voldoen aan de eisen die gesteld werden aan capaciteit en sportfaciliteiten. Kortweg omdat De Olympische Spelen inmiddels uitgegroeid zijn tot een groot en Mondiaal sportfestijn. Daarom wordt er vlak naast het “Oude Stadion” een nieuw Olympisch Stadion gebouwd. Het Oude Stadion wordt tijdens de Olympische Spelen nog wel gebruikt voor oa voetbal en hockey. Al heel snel na de OS wordt het Oude Stadion afgebroken en moet plaats maken voor huizenbouw projecten (de grond was kennelijk heel wat meer waard geworden in die 15 jaar).
En toen had Nederland opeens een echt programmaboekje!
In 1914 wordt een traditie in gang gezet die bijna 100 jaar later (gelukkig) nog steeds in stand wordt gehouden: het uitgeven van een volwaardig programmaboekje bij de wedstrijden van het Nederlands Elftal. Het zijn de eerste wedstrijden in Het Stadion, de Voetbalbond en Het Nederlandsch Sportpark nemen hierin het initiatief en laten een fraai programmaboekje fabriceren. Het eerste boekje van de wedstrijd Nederland-Duitschland heb ik één keer in handen gehad (het is te bekijken in het Gemeente Archief te Amsterdam). Ik heb dan ook slechts een zwart/wit fotokopietje van de voorkant met een foto van Just Göbel, en de opstelling. Maar net als het programma van Nederland-België geeft het boekje informatie over de tegenstanders met foto’s van de spelers en eerder gespeelde interlands. Uiteraard de opstelling over de gehele middenpagina en diverse advertenties. Het gebruikte formaat is A5, het formaat dat nog heel lang gebruikt zou worden. Het laatste programma was voor 10 cent aan te schaffen. Sport en commercie gaan ook toen al hand in hand. C.J.K. van Aalst Voorzitter van het Nederlandsch Sportpark is ook President van de Nederlandsche Handel-Maatschappij en die maakt van de gelegenheid gebruik om de aanschaf van aandelen in Het Stadion te promoten. De aandelen emissie wordt begeleid door de NHM die tevens grootaandeelhouder zijn. Dit zijn ze later ook van het Olympische Stadion en daar heb ik weer aardig gebruik van kunnen maken. Als de NHM na een fusie is overgegaan in de Algemene Bank Nederland, en ik daar als jong broekie kom te werken, kan ik heel vaak gebruik maken van één van de 7 logeplaatsen die de ABN in het Olympisch Stadion heeft, met name bij wedstrijden van DWS en Ajax, wielrennen en speedway. Ook mag ik een aantal keer een loting organiseren onder het personeel van het hoofdkantoor van de ABN voor vrijkaartjes bij interlandwedstrijden. Zo zie ja maar, geen heden zonder verleden. De geschiedenis van financiering en aandelen emissie zal zich in de jaren 90 nogmaals herhalen bij de bouw van De ArenA, na een nieuwe fusie heet De Bank nu ABNAMRO.
Bijlagen:
1) Het Stadion
2) Programma Nederland-Duitsland
3) Kaartje Nederland-Duitsland
4) Programma Nederland-België
)
)
)
)